DAĞCILIK
Dağcılıkta son yıllarda stres atmada büyük bir tercih haline gelerek yapılmaktadır. iç içe geçmiş iki olgu gibi görüntü vermektedir. Stres sadece elit sporculara ilişkindeğil, aynı zamanda da sporu rekreatif etkinlik olarak yapanlar için de geçerlidir. Görüldüğü gibi stres sporun her alanında katılımcılar ile yan yanadır. Fakat stresin belli bir miktarının fiziksel etkinliğiarttırdığı bilinmektedir. İyi stresin birey hafif hafif titrer. Bu optimaldüzeydekicanlılığı bozmaz, aksine organizmanın dayanma gücünü artırır. Bireysel bir kısım haz duyguları da yaşanır. Kötü stresin tümyaşantıdaolduğu gibi sporda da istenmez. Çünkü kötü stres sıkıntılı ve ıstırap vericidir. Bu tür bir yaşantıda bireyin bilişsel, davranışsal, duyuşsal ve fiziksel işlevlerinde de çeşitlibiçimlerde azalmalar oluşur. Bilişseldüzeydeyaşanan sporcu olumsuz düşünmeye, olumlu düşünceyi reddetmeye, kendi yetenek ve performansını olumsuz bir şekildeetkilemektedir.Fizyolojik düzeyde stresle ise kaslarda gerginlik, gevşeyememe, gerilim, baş ağrıları, mide krampları ve uyku bozuklukları ortaya çıkabilmektedir.
Davranışsaldüzeyde ise zamanlamanın yitirilmesi, reaksiyon zamanında uzama, dikkat ve konsantrasyon kaybı ortaya çıkmaktadır. Duyuşsaldüzeyde saldırganlık duyguları, süreklilikgöstermeyebaşlayanendişe, öfke, korku, suçluluk duyguları ve hüzün ortaya çıkmaktadır.
Bir diğer tanıma göre dağcılık insanların doğayı, yaşamı ve kendilerini tanımak için, kendi fiziksel ve psikolojik sınırlarını öğrenmek ve geliştirmekiçindoğada, yüksekleredoğru yaptıkları yolculukların oluşturduğu bir spor dalıdır. Ancak, dağcılık sadece tırmanmaktan oluşmaz, mücadele, risk ve zorluk da içerir. Dağcılık hepsinin ötesinde, dağındoğasını iyi bilmek demektir. Karşılaşılabilecek zorlukların üstesinden gelebilecek beceriye de sahip olmayı gerektirir.
Kaya tırmanışı , kayayüzeylerindeki girinti, çıkıntı ve çatlakları; vücut, el ve ayaklarla tutmak, basmak ve sıkıştırmak suretiyle, fiziksel ve teknik güç harcayarak sportif amaçlıyükselmek ve alçalmaktır. Serbest ve malzeme kullanarak yapılabilir, kısa kaya yüzeylerindeyapılabildiği gibi uzun duvarlarda da yapılabilmektedir. Bu nedenle sportif kaya tırmanışı ve geleneksel kaya tırmanışı, diye iki ana başlığaayırmak mümkündür. Tırmanış günümüzde, dünyanın en popüler sporlarından olmuştur.Bu sporun fiziksel dayanıklılık gerektirmesinin yanında zihinsel dayanıklılık da gerektirdiğini vurgulamaktadır.
dağcılığın temel unsurlarını kavrayarak, gerekli olan nitelik ve davranışlarkazanılmış olur. Kişiningörünümü ve yaşambiçimi, bir ölçüdeyaptığıişleözdeşleşerekkimliğiniyansıtabilmektedir.Kaya, kar ve buzda tırmanma, emniyet ve kurtarma teknik bilgilerine sahip olmak ve bunları yetkinlikle uygulayabilmektir. Sürekli uygulama ve yeni teknikleri öğrenmek, deneyimi ve yetkinliğisağlayacaktır. Her dağcının aynı yetenek ve deneyime sahip olması beklenemez, ancak yapacağıtırmanışıngerektirdiği bilgiye sahip olması ve bunları uygulayabilmesi şarttır.Malzeme, Dağcılık içinvazgeçilemez bir unsurdur. Ancak malzeme temel belirleyici değildir. Önemli olan, tırmanılacak rotanın özelliklerine uygun malzemenin seçilebilmesidir. Kaya duvarı tırmanışında karabinanın unutulması, faaliyeti iptal edecektir. Fazladan taşınan malzeme ise gereksiz bir yük olarak faaliyeti olumsuz yönde etkileyebilecektir. En iyi malzeme bile, başarılı bir tırmanış için tek başına yeterli değildir. Malzeme ancak, kullanım bilgisi ve becerisiyle bir işlevkazanır.Birtırmanışınaşamalarında ya da zor bir rotada yapılacak hareketler kritiktir ve önemlidir. Verilecek kararlar sonucu etkileyecektir. Deneyimli bir dağcı, karar vermede pek bir sorun yaşamaz. Çünkü dağcılığıngerektirdiği yetenek ve davranışlarkazanılmıştır. Doğru karar vermede şu hususlar önemlidir
Deneyim, sürekli uygulama ve zamanla kazanılır. Elde edilen beceri sürekli tekrarlanırsa yetkinlik sağlanır. Tekrarlanmazsa kaybolup gidecektir. Deneyim ve yetkinlikle, dağcılığın riskleri kontrol altına alınmış olur. Deneyim, bir dağcının etkinliklerde vermiş olduğu kararların birikimidir. Bir dağcı, tırmanacağı rotaya karar verirken, deneyim durumunu da gözönünde bulundurmalıdır. Bir ileri seviyeye geçmedenöncebulunduğu seviyede iyice yetkinleşmelidir.Dağcılık , birçok farklı konuda bilgilenmeyi gerektirir. Teknik bilgilerin yanı sıra, ilk yardım, yön tayini, beslenme, meteoroloji, jeoloji, dağ hastalıkları, ilgili coğrafyanın sosyal ve kültürel yapısı gibi bilgiler yapılan işe destek sağlar. Bu konuda bilgili bir dağcı rota dışınaçıkmaz, zamanı iyi kullanır, fazla malzeme ve yüktaşımaz. Her türlü koşula hazırlıklıdır.
Ve iyi bir risk değerlendirmesi yapabilmek için bunların hepsinin bilinmesi çokönemlidir. En kolay hatırlanacak tehlikeler “dağ kaynaklı tehlikeler” dir.
Bunlar Dağ ve ortamının yapısı gereğiiçinde olan fiziki tehlikelerdir. Bunlar kadar önemli olan bir diğeri ise “insan kaynaklı tehlikeler” dir. Bahsedilen tehlike türü, dağlarıngüçlüklerine fiziki ve psikolojik yönden hazırlıksız olan insanlardan ileri gelir.
Dağcılık kazalarında,bu her iki tehlike türü, hemen her zaman rol oynamıştır.
Dağdan kaynaklanan etmenler doğaldır ve inşalar olsa da olmasa da, o çevrede olup bitmeye devam edeceklerdir. Dağ ortamı hızlı değişim ve büyükgüçlerin var olduğu, insan varlığınıhiçe sayan karmaşık bir yerdir. Tipi, yıldırım, aşırı ısı, yerçekimi, karanlık, rüzgâr, yağmur, sis, çığ, taş düşmesi, yüksek irtifa, buzul çatlakları, dimdik uçurumlar, kar kornişleri gibi tüm tehlikeler bu sınıflamaya dâhildir.
İnsan kaynaklı tehlikeler tırmanıcılardır. Bir tırmanıcı ne zaman dağıniçerdiğidağ kaynaklı tehlikelere karşı fiziki ve zihni hazırlığa sahip değilse, o zaman insandan kaynaklanan tehlikeler ortaya çıkacaktır. Fiziki olarak yetersiz olan tırmanıcı, karanlık basmadan rotayı bitiremeyebilir. Kendisine fazla güvenen tırmanıcı, beceri düzeyininötesinegeçen bir buz rotasını zorlayabilir. Dağcılarındağlardasergileyebileceği bu tür tehlikeleri umursamazlık, yetersiz eğitim, yanlış kararlara varma, yetersiz malzeme, kötü fiziki kondisyon ve bunların yanı sıra kendine çokgüvenmek, anlamsız bir gurur, aşırı kaygı ve korku gibi psikolojik durumlar dahildir. Risk, gerçekleşmesiniistemediğimiz olayların gerçekleşmeolasılığıdır. Yapısı gereğidoğa ortamında gerçekleştirilen spor türleri, bulunulan yer bakımından her zaman bir tehlike, bir kaza riski taşımaktadır.
Yaşam alanlarına uyum ve hareket zorluğundan dolayı, doğal alanlar kentte yaşayanlariçin belli oranda risk taşır. Kırsal alanda yaşayanlariçin de kentte hareket etmek zordur. Ancak, her iki grup içindedoğal alanlar bazen daha riskli olabilir. Nerede, ne yapıldığınagöre risk oranı değişiklikgösterir. Risk oranını azaltmak da, doğadayaşama ve hareket etme becerilerini artırmakla olanaklı kılınabilir. Diğer yandan, örneğintırmanış gerçekleştirmemizin bir nedeni de riski kontrol etmekten zevk almamızdır. Eğertırmanış bir şekilde tamamen güvenli bir spor olsaydı cazibesini yitirebilirdi. Tırmanırken, diğerbirçok etkinlikte olduğu gibi, güvenliği arttıran yeni yöntemlerçıktığında daha zor olanları tercih ederken aslında bilinçaltında ayarlı olan risk termostatımızı belirli bir düzeyde tutmaya çalışırız. Tırmanıcılar risk ile geçinmeyi iyi bilirler. Aslında önemli olan saydığınıztırmanışlarınçoğu en zor olan ve son ana kadar zirveye ulaşamayacağınızıbilemediğimiztırmanışlardır. Hayali hikâyelerdeki, rotaları kaba kuvvetle zorlayan kahramanların tam tersine iyi tırmanıcılar rota üzerindedüşünerek, değerlendiripsonuçlara vararak, mantığa dayalı kararlar alarak ve devamlı olarak tehlikeyi bekleyip ona hazırlıklı olarak tırmanırlar