CEVİZ BÖLGEMİZİN DE EN ÖNEMLİ ÜRÜNLERİ ARASINDA BULUNUYOR
Ülkemizde geniş yayılma alanı bulmuştur. Uzun yıllardır tohumla çoğaltılmıştır. Ancak son yıllarda modern anlamda kapama bahçe tesisleri yapılmaktadır. Türkiye ceviz üretiminde dünyada 4. sırada yer almaktadır. Ancak bu üretim kendi ihtiyacını bile karşılamamaktadır ve Türkiye ceviz ithal eden bir ülkedir. Ceviz yetiştiriciliğinin en önemli sorunlarından birisi de istenilen özelliklere sahip standart ürünün yetersizliğidir. Bu nedenle özellikleri bilinen çeşitlerden kapama bahçe tesisi büyük önem taşımaktadır.
Ceviz uzun ömürlü ağaçlardır. Ceviz ağaçları büyük taç yapar ve 25-30 m’ye kadar yükselebilirler ve ağacın bütün organları değerlendirilebilir. Kazık köklüdür ve kökleri 3-4 m derine gidebilmektedir. Ceviz çiçekleri bir cinslidir. Erkek ve dişi çiçekler ayrı sürgünde, ancak aynı ağaç üzerinde bulunmaktadır. Erkek çiçekler iki yıllık dallarda, dişi çiçekler aynı yılın sürgünlerinde bulunur. Tozlanma rüzgarla olmaktadır.
İlkbahar geç ve sonbahar erken donları sürgünlerde zararlanmalara neden olabilir. Bu nedenle bahçe tesisinde dikkat edilmelidir. Yüksek yaz sıcakları özellikle 38°C’den sonra meyve kalitesinde sorunlar oluşturmaktadır. İlkbahar geç yağışları ağaçlarda bakteriyel leke ve kara leke zararını artırabilmektedir. Ceviz ağaçları kazık kökleri nedeniyle fazla su tutmayan, süzek ve derin toprakları sever. Taban suyu yüksek yerlerden hoşlanmaz. Toprak ve sudaki tuza karşı hassastır. Tuzluluk artıkça verim kaybı da artmaktadır. Toprak pH ’sı 6,5-7,5 olan araziler uygun alanlardır. Toprakta sert tabaka varsa, dip kazanla sürülmelidir. Sulama imkanı olmayan yerlerde ekonomik bahçe tesis etmek zordur.
Toprak işleme; gübreleme, yabancı ot kontrolü ve sulama amacıyla yapılır. Yılda en az iki defa toprak işlenir. Sonbaharda derin, ilkbaharda yüzlek sürüm daha uygundur. Sulama; karık, salma ve damlama yöntemleriyle yapılabilir. Haziran–Temmuz ve Ağustos’ da en fazla suya ihtiyaç olur. Sulanan ceviz ağaçlarında, meyve verim ve kalitesi daha iyi olmaktadır. Cevizde şekil ve ürün budaması yapılır. Budama şiddetli soğuklar geçtiğinde ve ilkbahar geç donlarından sonra yapılmalıdır. Kesim yapılan yara yüzeyi macunlanmalıdır. Şekil budaması, dalların gövdeyle geniş açı yapması amacıyla, fidan dikildikten sonra 1m yükseklikten kesilir.
Hasattan 15 gün önce ağaçlar sulanmalıdır. Hasat sabah erken veya akşamüstü yapılmalıdır. Hasatta silkeleme veya sarsma yöntemi kullanılmalı, sırıkla hasat yapılmamalıdır. Hasada iç olgunlaştığında, iç rengi krem beyaz olunca başlanır. İç olgunluğu paket doku kahverengine dönüştüğünde tamamlanır. Serin ve nemli kıyı bölgelerde kabuk çatlaması, iç olgunluğu ile aynı zamanda olurken, Sıcak ve kurak iç bölgelerde iç olgunluğu, kabuk çatlamasından 3-4 hafta önce olmaktadır. Geç hasat yapılırsa iç kararması olur. Ceviz yetiştiriciliğinde etkili olan birçok hastalık ve zararlı mevcuttur. Ancak bunlardan bazıları şunlardır: Ceviz iç kurdu (Laspeyresiapomonella L.): Meyve kabuğu sertleşmeden önce iki meyvenin birbirine temas ettiği yerden, sap çukurundan meyvenin içine girerek zarar yapar. Koruyucu olarak Haziran- Temmuz döneminde ilaçlama yapılmalıdır. Ceviz Antraknozu (GnomoniaLeptostyla): Yaprak, meyve ve sürgünlerde karalekeler halinde görülür. Mantari bir hastalıktır. Sonbaharda ve ilkbaharda bordo bulamacıyla ilaçlanmalıdır. Yere dökülen yapraklar toplanarak yakılmalıdır. Yaprak Gal Akarı (Eriophynestristrıaites) (Uyuz): Yaprakta yaşar. Yaprağın iki yüzeyinde kabarıklık meydana getirir. Mücadelesinde kükürt uygulanmalıdır.
Çöğür elde etmek amacıyla yapılmaktadır. Bunun için sağlıklı ve iyi gelişen ağaçlardan tohum alınmalıdır. Tohumlar içi dolgun, çimlenme oranı yüksek (%80) ve 10gr’dan büyük olmalıdır. Hasat sonrası tohumlar 0-8ºC’de adi depolarda veya +4 ºC’de soğuk depoda muhafaza edilmelidir. Ekim-Kasım ayında toprağa ekim yapılabilir. Ekim öncesi 60-90 cm sıra arası ve 15-20 cm sıra üzeri olacak şekilde karıklar hazırlanır. Tohumlar ekim öncesi hastalık ve zararlılara karşı ilaçlanmalıdır. Tohumlar 6-10 cm derinliğe, iki kabuğun birleşme düzlemi yere dik olacak şekilde ekilir. Kuş ve kemiricilere karşı önlem alınmalıdır. Cevizde çelik, daldırma ve doku kültürü gibi metotlar ekonomik ve pratik değildir. Halen en geçerli metot aşı ile çoğaltmadır. Cevizde fidan, çeşit değiştirme ve onarma amacıyla aşı yapılır. Kalem aşılarından: Dilcikli, Omega, Yarma, Kakma, ve Çoban aşı metodları kullanılır. Kalem aşıları ilkbaharda yapılmaktadır. Göz aşılarından; T, Yama, Yongalı, aşı metodları kullanılmaktadır. Fidan amacıyla göz aşıları temmuz- Ağustos aylarında durgun göz aşısı olarak yapılmaktadır. İlkbaharda da sürgün göz aşısı olarak yapılabilmektedir. Aşılama başarısında ortamın sıcaklığı, metodun zamanı, kalem ve anacın uyumu önemli faktörlerdir. İyi bir aşılama için kullanılacak kalemlerin dinlenme döneminde alınması ve uygun koşullarda muhafaza edilmesi gerekmektedir. Ayrıca aşılama öncesi çöğür bakımına dikkat edilmelidir. Son yıllarda çeşit değiştirmek için aşılamalar yapılmaktadır