Ödemiş’in Tarihinde Önemli İnsanlarımız Gelmiş Geçmiş…

Ödemişli eski Turizm Bakanı, Cumhuriyet Vakfı Başkanı ve Cumhuriyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi, araştırmacı-yazar Alev Coşkun, Ödemiş Kitap Günleri’nde tarih, bilim ve sanat alanında “Ödemiş’ten yetişenler” konulu söyleşisiyle hemşehrileriyle buluştu. Coşkun, kitaplarını Ödemişli okuyucuları için imzaladı.Ödemiş Kitap Günleri, 2 Mart’a dek 125. Yıl Kültürpark karşısındaki Belediye Düğün Salonu ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirdiği söyleyişinde  Ödemiş’in geçmişinden olan  bilgileri  yıl ve yıl paylaşarak tarihten günümüze uzanan önemli bilgileri paylaştı.

“ÖDEMİŞ’İN TARİHİNDE ÇOK ÖNEMLİ İNSANLARIMIZ GELMİŞ VE GEÇMİŞ”

Ödemişli eski Turizm Bakanı, Cumhuriyet Vakfı Başkanı ve Cumhuriyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi, araştırmacı-yazar Alev Coşkun, Ödemiş Belediyesi Nikah salonunda yaptığı söyleyişi buluşmasında “Ödemiş, Küçük menderes havzasının merkezi çok verimli bir toprak eskilerin deyimiyle dağlarından yağ akar, ovalarından bal akar, çok güzel bir yer. Ancak bu tarımsal ürün yelpazesinin çok çeşitliği olduğu bu Ödemişte bir kültür yelpazesi var.  Bu güne kadar fazla bunun üzerinde durulmadı. Ödemiş’e şöyle bir bakıyoruz bir tane başbakan çıkmış, beş tane bakan çıkmış, bir tane meclis başkan vekili çıkmış on ikiyi aşan parlamenter çıkmış bu çok önemli bir şey neden Tire’de yok ?,neden Alaşehir’de yok ? demek ki burada bir şey var. Son 15 seneyi ele alırsak üç tane rektör var Ödemiş ‘ten çıkan 1950 yılında Ödemiş ‘te doğmuş Prof. Dr. Şerif Ceylan,1953 Ödemiş doğumlu Prof. Dr. Cemil Özcan yine Prof. Dr. Ülkü Atınoluk Çanakkale Üniversitesinde rektör yarımcısı, saymakla bitmiyor. Veli Sevin özellikle Hakkari, Van oralardaki arkeolojik çalışmalar üzerinde çok etkin bir kişi, bunları hepsini sayarsak ,toprak nasıl verimliyse o kadarda verimli yazarlarımız var. Bunlardan biri Emin Başaranbilekarkeolog aynı zamanda Müze üzerinde uzman, Birgi konusunda yazıları var. Bunlar gibi Ödemiş’ten çıkmış bit çok değerli kişiler var.   Bu beş kişinin ‘zirveye tırmanmış’ olmasına dikkat ettik. Zirve derken amacımız devlet adamı ya da bilim adamı olarak en üst düzeye tırmanmış olmalarıdır. Bu kitapta yer alan beş kişinin nitelikleri özet olarak şöyledir: Ödemişli Mustafa Fehmi Efendi (1853-1912), Osmanlı Devleti’nde en önemli dini makam olan şeyhülislamlık kurumunun müsteşarlığına atandı ve sonra da Osmanlı Devleti’nin yönetim piramidinin en üst makamlarından biri olan Anadolu Kazaskerliğine yükseldi. Ödemiş’te isim yapan iki Belediye Başkanı, birincisi Osmanlı döneminde II. Meşrutiyet sırasında başkanlık yapan Ali Haydar Bey ve diğeri Cumhuriyet’in kuruluşu öncesi Kuvayı Milliyeci niteliğiyle ortaya çıkan ve sonra modern, çağdaş bir kentin oluşmasında önemli görevler yüklenen ve daha sonra da milletvekilliği yapan Dr. Mustafa Şevket Bengisu’dur Yunan İşgali sonrası duraksamadan Kuvayı Milliye hareketlerine katılan bir Ödemişli yurtsever de, II. Meclis’ten itibaren kesintisiz 27 yıl milletvekili (1923-1950), Milli Eğitim, Maliye, Adalet, Dışişleri bakanlıklarından sonra, başkanlık ve başbakanlık yapan Mehmet Şükrü Saracoğlu’dur (1887-1953). Kitabımızın son kişiliği Ödemiş’ten yetişip sosyal bilimler alanında dünya ölçeğinde isim yapan, yazdığı kitaplar bütün dünyada ve özellikle Amerika’daki üniversitelerin hemen hepsinde okutulan ve Sosyal Psikoloji’nin (Toplumsal Psikoloji) gelişmesinde son derece önemli katkıları olan bilim adamı Prof. Dr. Muzaffer Şerif Başoğlu’dur. Hepsi idealist, cesur ve sayısı gittikçe azalan bu görev insanlarının diğer belli başlı icraatları nelerdir? Evet, hepsi idealist, hepsi cesur. Örneğin beni 1900’lü yıllarda belediye başkanlığı yapan Ali Haydar Bey çok etkiledi. Dönemin Sadrazamı Tevfik Paşa’ya çektiği telgrafla düpedüz fırça atacak kadar da gözü kara, idealist olduğunu okuyoruz. Kitapta telgrafın bir örneği de yer alıyor. Evet, 31 Mart 1909 olayları sırasında, 7 Mart 1909’da Ödemiş Belediye Başkanı olarak çekiyor telgrafı. Bugünkü Türkçeyle telgraf şöyle: ‘Yüksek makamdaki zorba yönetimin Sadrazamı Tevfik Paşa’ya. Hürriyete âşık olan ve bu uğurda kanlarının son damlasını akıtmaya her an hazır bulunan 85 bin nüfusu aşkın, fedakârlık ve yiğitliği ile ünlü ilçemiz vatandaşlarının yıkım ve zorbalık ürünü hükümetinize (kabinenize) zerre kadar güveni yoktur. Sadrazamlık makamını mezar taşınıza yazdırmak için kabul ettiyseniz üç gün de yeterlidir.

Ülkemizin geleceği Ödemişin geleceği de kültürün kaynaklanması ve güçlenmesine bağlıdır. Kitabımın yoğun katılım olmasından dolayı çok mutluyum. Bugünkü söyleşim de aslında Ödemişin yetiştirdiği kültür ve bilim insanları üzerine yoğunlaştı. Küçükmenderes havzasının merkezi olan Ödemiş ekonomide, tarımda ne kadar önemliyse kültür ağırlıklı insanlar yetişmesinde de o kadar önemlidir. Mesela Osmanlı döneminde Anadolu kaz askerliği yapan Mustafa Fehmi Efendi onun üzerinde durduk Türkiye Cumhuriyetinin ve Kuvayı Milliyenin kuruluş ve yürüyüşü ile en önemli rolü oynayan birinci meclisin de Ödemişi temsil eden ve Atatürk’ün Adalet Bakanlığı yapmış olan Refik Şefik beyin üzerinde durduk. Aziz Sancar bugün 2015 yılında kimya dalında Dünya Nobel ödülünü aldı bu bilimsel dünyada çok önemlidir. Bir Türk’ün bunu alması son derece büyük önemli bir olaydır. Ama Aziz Sancar’dan 50 Yıl önce 1970’lerde aynı derece de önemli olan Sosyal Bilimler alanında aynı derece de önemli olan büyük ödülle Ödemişli Prof. Doktor Muzaffer Şerif Başoğlu aldı. Muzaffer Şerif Başoğlu dünyada sosyal psikolojinin toplumsal psikolojinin kuruluşunu sağlayan en önemli bilim adamlardan biridir. Ödemişlilere onu anlattım Ödemiş küçümsenmeyecek bir kültür, bilim hazinesine sahiptir. Bu Ege bölgesinde hiçbir ilçe Başbakan çıkarmadı bu Küçükmenderes, büyük menderes havzasının hiçbir belde hiçbir il beş tane bakan çıkarmadı. Ödemiş bunları çıkardı. 15 tane Milletvekili, 3 tane rektör çıkardı. Ödemişlilere bunları anlattım. Ve gittiğim bazı proğram ve etkinliklerde bunu anlatmaya devam ediyorum” dedi.

Coşkun “Yok, vatanı yok etmek ve milleti alçak ve bağnazlık derecesine indirmek ve kan döktürmek için üstünüze aldıysanız bu alçaklıktır, hainliktir. Görevden ayrıl, yoksa indireceğiz.’ Şimdi düşünebiliyor musunuz, bir belediye başkanı 100 yıl önce sadrazama telgraf çekiyor ve bunları yazabiliyor. Şimdi bunu yazmak olanaksızdır. Böyle bir cesur adamın ve dik duruşun öyküsünü vermek önemliydi. Hepsi sancılı, zorlu dönemlerde görev yapıyorlar ve yükseliyorlar. Evet, onun için bu kişilerin yaşamöyküleriyle birlikte, dönemin siyasal ve toplumsal koşulları da verilmiştir. Özellikle 1900-1950 arası sosyal ve siyasal oluşumlar üzerinde durulmuştur. Bu kitap yazılırken, torunum, Siyaset Bilimi son sınıf öğrencisi Yasemin Coşkun, bu konularda araştırmalar yaptı. Yardımcı oldu. Kitabı birlikte yazdık. Osmanlı’nın en çalkantılı döneminde yaşayan Ödemişli Mustafa Efendi ise hayli önemli bir makan olan kazaskerliğe kadar yükselebilmiş bir zat. Hem kazaskerliği bir anımsatalım hem de farklı bir kazasker Mustafa Efendi değil mi, aydın, ilerici bir din adamı? Sonra bir Dr. Yüzbaşı Mustafa Şevket Bengisu mesela… Mustafa Kemal ile cephede, savaş meydanlarında tanışıyor ve sınanmış bir dostluk oluşturuyorlar. Çok önemli olayların yine tam ortasında bir Ödemişli o da. Evet, Ödemişli Mustafa Fehmi Efendi Osmanlı’nın son döneminde Anadolu Kazaskeri olmuş. Osmanlı Devlet yapısında çok önemli bir makam. Kendisi ilerici bir ulema. Cumhuriyet döneminde belediye başkanlığı yapan Dr. Mustafa Bengisu da (1880-1942), evet, askeri doktor yüzbaşı olarak, Atatürk ile birlikte Trablusgarp ve Çanakkale Savaşlarında bulunmuş. Milli Mücadele sırasında, Rodos’a göç etmiş oradan, İtalyanlardan aldığı silahları Anadolu’ya kaçırmış. Cumhuriyet ilan edilince, Ödemiş’e belediye başkanı olmuş, modern bir kent yaradılışında etkin çalışmalar yapmış. Bu insanlar idealist, Kuvayı Milliyeci ve güçlü insanlar. Bilim insanı olarak Prof. Dr. Muzaffer Şerif’i ele alıyorsunuz sonra. Ondan da kısaca bahseder misiniz?Muzaffer Şerif (1905-1988), Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’nde hocalık yaparken 1944’te komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı. Tutuklandıktan sonra yabancı bilim adamları Muzaffer Şerif’i destekleyen bir kampanya başlattılar. I. Dünya Savaşı sürerken Amerikalılar onu ABD’ye götürdüler. Sosyal psikoloji alanında deneyler yaptı. Sosyal psikolojinin bilim dalı olarak gelişmesine katkılarda bulundu. Kitapları halen bütün dünya üniversitelerinde okutulmaktadır. Belediyelerin sosyal ve kültürel hizmetler bağlamında yapacakları çok önemli işler vardır. Mesela, Ödemiş’te belediye eski Yıldız Hanı’nı restore etti, bir kent müzesine dönüştürdü. Başkan Bekir Yıldız bu konuda atılım yapıyor. Bu kitap, Ödemiş Belediyesi Yıldız Kent Müzesi tarafından yayımlandı; oradan temin edilebilir. Belediyeler sadece fiziksel yapılarla değil, kültür konularıyla da ilgilenmelidirler” dedi.

Ödemişli eski Turizm Bakanı, Cumhuriyet Vakfı Başkanı ve Cumhuriyet Gazetesi İmtiyaz Sahibi, araştırmacı-yazar Alev Coşkun, Ödemiş’te gerçekleşen  söyleyişi  ve kitap imza gününde kitap severlerle buluşurken burada kendi kitabını imzalayarak kitapseverle bir araya geldi.

Haber : Turgay Konuralp