SPOR KÖŞESİ : TURGAY KONURALP
Spor yapmaya yeni başlayan ya da kendisine yeni bir antrenman rutini oluşturmak isteyen birçok insanın aklını aynı sorular kurcalar: Spor yapmak için ideal zaman dilimi hangisidir? Aç karnına ya da gece spor yapılır mı? Yatmadan önce spor yapmak zayıflatır mı? Esasen tüm bu soruların kilo kaybı ya da kas artışı gibi eksenlerden ziyade sağlık çerçevesinde cevaplanması gerekir. Spor yapmak için ideal zaman dilimi konusunda birçok uzman farklı fikirdedir. Görüşlerin bir kısmı sabah sporunun daha verimli ve doğru olacağını söylerken, bir diğer kısmı akşam ve gece yapılan spor aktivitelerinin oldukça efektif olmasında yoğunlaşır. Peki, yatmadan önce spor yapmak vücudunuz ve sağlığınız açısından doğru bir tercih midir? Gelin, bu sorunun yanıtını birlikte bulalım.Kilo kaybetmek, kas kütlesini artırmak, kilo almak, incelmek, sıkılaşmak… Hayatına sporu dahil eden kişilerin birbirinden farklı birçok amacı olabilir. Ancak spor sevdalısı tüm insanların birleştiği nihai amaç, daha sağlıklı, fit ve enerjik bir vücuda sahip olmaktır. Hâl böyleyken seçilmesi gereken spor branşı ya da spor aktiviteleri için tercih edilmesi gereken uygun zaman dilimi konusunda kafa karışıklıkları yaşanabilir. Her insanın biyolojik ritmi, gündelik yaşam temposu ve sağlık durumu bir diğerinden farklı olabileceği için, esasen herkes için geçerli bir ideal spor zamanı yoktur.
Yapılan sporla birlikte bilinçli ve proğramlı sporun fayda sağlayacağına inanıyoruz. Özellikle yürüyüş ile koşu arasında bir farklılık olduğunu da biliyoruz.
Yaşam temponuz ne düzeyde olursa olsun, akşam saatleri geldiğinde eve yorgun argın dönüyor olma ihtimaliniz oldukça yüksek. Gün boyu yoğun şekilde kullandığınız bacaklarınız, kollarınız ve sırt kaslarınız hâlihazırda yorgun olabilir. Keza, söz konusu kas yorgunluğu da, kolaylıkla huzurlu bir uykuya dalmanızı engelleyen nedenler arasında yer alabilir. Bu nedenle, rahatlık hissetmek ve uyku gelmesi için tercih edilen akşam ya da gece sporu aktiviteleri, kas yorgunluğunu azaltmaya ve vücudu gevşetmeye yönelik olmalıdır. Elbette uykudan gözleriniz kapanıyorsa ve kendinizi son derece yorgun hissediyorsanız, gece spor yapmak için kendinizi zorlamanın pek bir anlamı yok. Ancak günün stres ve yorgunluğunun halen üzerinizde olduğunu düşünüyor ve yatağa daha huzurlu bir şekilde girmek istiyorsanız, düşük tempolu ve dinlendirici gece sporu aktiviteleri sizin için harika bir çözüm olabilir. Ne var ki, gece sporundan tam verim almak için gündelik yaşam alışkanlıklarınızı da gözden geçirmeniz gerekir.
Bir alışkanlık olarak koşu antrenmanlarını sürdürmek isterseniz sizleri teşvik edebilecek en temel faydalarından bir diğeri süslü ekipmanlara ihtiyacınız olmamasıdır. Diğer antrenman türlerine göre nispeten ucuz olan koşu egzersizini istediğiniz her yerde yapabilirsiniz. Yağmurlu bir günde koşmak istemiyorsanız spor salonunda koşu bandını tercih edebilir, doğanın tadını çıkarmak istiyorsanız bir koşu rotası oluşturabilirsiniz.Koşu genel olarak hem fiziksel hem de zihinsel faydaları beraberinde getirir. Yeni başlayan biri olarak koşunun faydalarını akılda tutmak, bu sporu sürdürmeniz açısından oldukça faydalı olacaktır. Neden koştuğunuzu kendinize hatırlatarak alışkanlık haline getirmenin adımlarını da atabilirsiniz.Koşmak, kardiyovasküler dayanıklılığı geliştirmenin en etkili yollarından biri olarak karşınıza çıkabilir. İster spor salonunda ister açık havada koşun fark etmez, koşu kalp ritmini düzenlemek ve kondisyonu geliştirmek adına ideal bir egzersizdir.
Spor’da ne zaman nasıl adım atabiliriz. Bunun yanında doğru ve bilinçli sporun kendimize faydası nelerdir.Doğru spor için bir takım noktalara dikkat edildiğinde, yaptığımız spor dan daha çok verim alabiliriz.Spor yaparken dikkat edeceğimiz hususlarda ise,Yağ oranını azaltmak ve kilo kaybetmek isteyen kişilerin, sağlık durumları ve kondisyonları izin verdiği müddetçe, sabah ve aç karnına spor yapmaları tavsiye edilir. Sabah saatlerinde vücudun glikojen depolarının boş olması nedeniyle, yapılan spor aktiviteleri için gerekli enerji yağ depolarından karşılanır. Fakat elbette söz konusu spor aktivitelerinin aç karnına yapılabilecek düzeyde ve tempoda olması gerekir. Akşam ve gece saatlerinde yapılan spor aktiviteleri ise, vücudu rahatlatmak, uyku rutinini düzene sokmak ve daha kaliteli bir uyku çekmek açısından son derece etkilidir. Ancak akşam sporu aktivitelerinden bu şekilde verim alabilmek için, yapılan spor aktivitelerinin temposu ve süresi son derece önemlidir.
Açık havada koşmak demişken, doğanın içinde getirdiği etki ile beraber zihinsel faydalarına değinmekte de fayda vardır. Koşmak hem stresi hem de kaygıyı önemli derecede azaltabilir. Ruh haliniz üzerinde olumlu bir etki bırakarak daha dingin bir zihinsel aktivite sağlar.Koşmanın bedensel faydaları arasında metabolizmayı hızlandırma, yüksek kolesterol seviyelerini dengeleme, osteoporoz riskini azaltma ve akciğer kapasitesini yükseltme gibi birçok fayda keşfetmek mümkündür. Metabolizmayı hızlandırma etkisi ile koşmak, kilo kaybı için tercih edilen en etkili egzersiz türlerinden de biri olabilir.
Uyku Bozukluğu ve Akşam Sporu konusunda Uyku sorunu yaşayan insanların sayısı azımsanamayacak ölçüde fazladır. Uykusuzluk nedenleri, kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Özellikle kişilerin güncel bir sağlık problemi varsa, uykusuzluk çekmek, söz konusu rahatsızlığın yan etkileri ya da belirtileri arasında yer alabilir. Eğer uykusuzluktan muzdarip kişilerin herhangi bir sağlık problemi bulunmuyorsa; sağlıksız beslenme, aşırı kafein tüketimi, stres ve alışkanlıklar nedeniyle uykusuzluk sorunu ortaya çıkabilir.Uykusuzluk çekmenizi tetikleyecek yüksek dozda kafein alımı gibi unsurları sınırlandırmalı, sağlıklı besinler tüketmeli ve akşam yemeğinizin üstünden yeterli zaman geçtiğine emin olmalısınız.uygulayacağınız dinlendirici spor aktivitelerinden verim alabilmenin bir diğer altın kuralı ise, antrenmanlarınızı doğru ekipmanlar ve kıyafetler eşliğinde yapmaktır. Gece sporu için tavsiye edilen antrenmanlar vücudu gevşetme ve kasları esnetme odağı taşıdığı için, gece sporu rutininiz esnasında sakatlanmalara ve dikkatsizliklere karşı önlem almanız gerekir.
Koşu teknikleri konusunda unutmamanız gereken en önemli şey nefes kontrolü. Hem nasıl nefes alacağınızı bilmeniz ve hem de koşu hızınızı buna göre ayarlamanız gerekiyor. Bu noktada dikkat etmeniz gereken en önemli şey, “nefes nefese” kalmamanız. Eğer kalıyorsanız, koşu hızınızı düşürmeniz gerekiyor. Profesyonel eğitmenler, bu durumu “rahatça konuşabileceğin bir hızda kalmak” olarak tanımlıyor. Eğer koşarken zorlanmadan konuşabiliyorsanız, o anki seviyenize göre ideal hızdasınız demektir. Diğer bir deyişle, hızlı başlayıp yine hızlı bir şekilde bitirmek yerine, koşu hızını ideal seviyede sabit tutmanız ve bunu yapmak için de nefesinizi kullanmanız gerekiyor.Haftanın her günü koşmanız tavsiye etmiyor. Özellikle yeni başlayanların, haftanın en az üç gününü boş geçirmelerini öneriyor. Zira her gün koşmak, bedeninizi çok fazla zorlayıp ve gelişiminizin önüne geçmektedir.Orta yaşta koşuya başlamadan önce mutlaka doktor kontrolundan geçmek gerekir. Kalp sağlam olsa da forma girmeden ağır spor yapmak tehlikelidir. Ağır spor sırasında kalp krizi ve ölüm riski artar” diyor. Uzmanlar, “Kalp hastalığı olmaması ‘her sporu yapabilir’ raporu vermek için yeterli değildir. Damar sertliği oluşmasını ve ilerlemesini kolaylaştıran, risk faktörü dediğimiz özellikler varsa, hele bunlar ciddi ve yoğunsa, derinlemesine inceleme gerekir.
Spor yapan kişilerin sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda psikolojik olarak da iyi bir hale gelmeleri sağlanır. Her yönden kişilerin yaşam kalitesinin artırılmasını sağlayan spor, uzun yıllar sağlıklı bir yaşamın da sırrı olarak herkes tarafından önerilmektedir. Spor ile beraber aynı zamanda sağlıklı bir beslenme düzeninin de oluşturulması halinde çok daha sağlıklı bir yaşam mümkündür. Sporun faydaları çok yönlü şekilde değerlendirilmelidir.
Günde 1 saat spor yapmanın faydaları bile kısa süre içinde vücudunuzda kendini gösterecektir. Hem daha enerjik ve güçlü hissedecek hem de sağlığınızı korumanıza yardımcı olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından konuya ilişkin yapılan araştırmalarda yetişkin bir insanın haftada 150 – 300 dakika orta yoğunlukta fiizksel aktivite yapmasını önermektedir. Ortalama olarak günde 20 – 40 dakika gibi bir süreye denk gelmektedir. Her gün spor yapmak zararlı gibi görünse de doğru bir program ile herhangi bir zararı olmayacaktır. Her insanın metabolizması farklı çalıştığı için fiziksel durumunuza göre kendi spor sürenizi ve zamanların belirlemeniz mümkündür. Sporun faydaları için spor programının vücudunuzu doğru anlayarak hazırlanması gerekecektir. Sağlıklı ve hafif bir rutin oluşturmak ya da herhangi bir nekahat dönemini atlatmak amacıyla uygulanan spor türleri, genel olarak hafif sporlar olarak isimlendirilir. Hafif türüyüş, tempolu yürüyüş, hafif koşu, düşük tempoda yüzme gibi spor türlerinin uygulanma aralıkları, ağır sporlardan farklıdır. Söz konusu fiziksel aktiviteler arasında yürüyüş, koşu, yüzme, boks, bisiklet, ip atlama gibi basit aktiviteler bulunuyor. Bunun yanı sıra fitness gibi spor programlarında ise ağırlık antrenmanlarının daha farklı şekilde planlanması gerekecektir. Ortalama olarak her gün en az 20 dakika basit bir yürüyüş bile fiziksel aktivitenin yapılması önerilmektedir. Sporun sağlığa faydaları olduğu gibi eğer bilinçsiz ve programsız bir şekilde yapılırsa zararları da ortaya çıkacaktır. Günlük belirli sürelerde fiziksel aktivite hemen hemen tüm uzmanlar tarafından önerilmektedir. Her gün basit egzersizlerin yapılması veya yürüyüş gibi daha kolay yöntemlerin seçilmesi mümkündür. Ancak diğer birçok profesyonel spor branşında ise haftada 2 -3 gün gibi kısıtlamalar da bulunmaktadır. Ciddi efor gerektiren sporların her gün yapılası halinde bazı sorunlar ortaya çıkabilir.